Ογδόντα χρόνια πριν σαν σήμερα… Την 11η πρωινή της 9ης Σεπτεμβρίου 1944 ο διορισμένος νομάρχης Κουράσης τηλεφώνησε στον Καναβούτση και του είπε πως ο γερμανός φρούραρχος του ανακοίνωσε ότι οι Γερμανοί θα αποχωρούσαν από το νησί και να φροντίσει για την τήρηση της τάξης και της πειθαρχίας. Έτσι, ένα μέρος από τις Ένοπλες Δυνάμεις, συγκεντρώθηκε στα δημοτικά σχολεία Βουνακίου και ένα άλλο μέρος στους Στρατώνες συνιστώντας πειθαρχία και τάξη.
Το βράδυ του Σαββάτου 9 Σεπτεμβρίου επίμονες ήταν οι φήμες περί αποχώρησης των Γερμανών και η νύχτα πέρασε με αγωνία και ανυπομονησία αν θα φύγουν ή όχι το πρωί της Κυριακής 10 Σεπτεμβρίου.
Στις 04.30 της Κυριακής διατάχθηκε η κίνηση των ενόπλων. Στις 5 διακρίθηκε ένα μεγάλο φορτηγό ατμόπλοιο έξω από το λιμάνι το οποίο στη συνέχεια μπήκε μέσα και επιβίβασε τους Γερμανούς.
Μαζί με τους Γερμανούς αναχώρησαν και κάποιοι προδότες. Την ημέρα της απελευθέρωσης συνελήφθησαν λίγοι που είχαν συνεργαστεί με τους Γερμανούς και κλείστηκαν στις φυλακές αλλά όχι όλοι, γιατί άλλοι μεν από τους ένοχους φρόντισαν να γραφτούν στο ΕΑΜ την τελευταία στιγμή, και άλλοι κατέβαλαν ορισμένο ποσό και κάποιοι άλλοι απηλλάγησαν, γιατί έτυχε να είναι φίλοι ή συγγενείς των αρχηγών του ΕΑΜ.
Στις 6:00 είχαν καταληφθεί οι αρχές και τα επίκαιρα σημεία της πόλεως και στις 7:00 ανελήφθη η πολιτική διοίκηση από την οργάνωση του ΕΑΜ δια της Νομαρχιακής της Επιτροπής Αυτοδιοικήσεως από τους Απόστολο Αμύγδαλο, Θ. Κοκκαλιάδη, Ισ. Κουβελά, Ι. Καλούδη και άλλων υπό την προεδρία του Ανδρέα Λοΐζου.
Νομάρχης ανέλαβε ο Ανδρέας Λοΐζος, στρατιωτικός διοικητής ο Ηλίας Καναβούτσης και τη διεύθυνση της Αστυνομίας είχε ο Αντώνης Γλύκας.
Το πρωί της Κυριακής 10ης Σεπτεμβρίου τελέστηκε δοξολογία στη Μητρόπολη χοροστατούντος του Μητροπολίτη Ιωακείμ, στην οποία προσήλθαν πλήθη κόσμου και οι ΕΑΜικοί πήγαν συντεταγμένοι με σηκωμένο το αριστερό χέρι σε γροθιά. Κατά τη δοξολογία εκφωνήθηκαν λόγοι για τη δράση του ΕΑΜ.
Του Δημήτρη Φρεζούλη
Υ.Γ.: Από το βιβλίο του υπογράφοντος «Χίος η ζωή στην Κατοχή».
