«Τότε που έκανα τον... πολεμικό ανταποκριτή» αναφέρει σε επιστολή - χρονογράφημα του ο Δημήτρης Τσεσμετζής σημειώνοντας σε αυτή:
«15 Αυγούστου 1940.
"ΣΑΜΑΤΑΣ! Ο ΠΡΩΤΟΣ ΧΙΩΤΗΣ ΑΛΛΑ ΚΑΙ ΕΛΛΗΝΑΣ ΤΡΑΥΜΑΤΙΑΣ ΤΟΥ 2ου ΠΑΓΚΟΣΜΙΟΥ ΠΟΛΕΜΟΥ!"
(Η συνέντευξη που είχα πάρει για τήν εφημερίδα ΑΛΗΘΕΙΑ από τόν ήρωα και μετέπειτα ψαροπώλη Μιχάλη Σαματά στίς 15 Αυγούστου 1992.) Αφιερωμένη στούς νεώτερους σέ ηλικία, που δεν τά έζησαν αλλά και για όσους δεν με διάβαζαν τότε στήν "ΑΛΗΘΕΙΑ", γιατί διάβαζαν τήν εφημερίδα... " ΠΡΌΟΔΟ"!)
"Κιλκίς, Αύγουστος 1940". Ο μπάρμπα Μιχάλης αφήνει το μεγάλο κουβάρι των αναμνήσεων του να ξετυλιχθεί. Με φωνή που πάλλεται από συγκίνηση ξαναγυρίζει στο έπος του '40. Συχνά χειρονομεί και όχι σπάνια απαντά στις ερωτήσεις μου με καυστικό χιούμορ.
"Μετά 6 μήνες εκπαίδευση στη σχολή πυροβολικού του Κιλκίς, παίρνω το πτυχίο του πυροβολητή και τον Αύγουστο του '40 αποσπάσθηκα πυροβολητής στο εύδρομο "ΕΛΛΗ" που ναυλοχούσε στο ναύσταθμο.
Ήμουν δεν ήμουν μιά εβδομάδα στο "ΕΛΛΗ" όταν πήραμε σήμα να πάμε στη Τήνο και να παρουσιάσομε τιμητικό άγημα για τη μεγάλη γιορτή της Παναγιάς. Σαλπάραμε μαζί με το Αντιτορπιλικό "ΑΕΤΟΣ", πήγαμε πρώτα στη Μήλο όπου το " ΑΕΤΟΣ " παρέμεινε και εμείς βάλαμε ρότα για τή Τήνο.
Εγώ είχα βάρδια στο αντιαεροπορικό πυροβόλο όταν ξάφνου άκουσα μουγκρητό αεροπλάνου (αερακάτου) που όλο και πλησίαζε. Όταν πλησίασε αρκετά και κατάλαβα ότι ήταν Ιταλικό τόβαλα στο στόχαστρο και ρώτησα τόν υπαξιωματικό που είχαμε ειδοποιήσει: "Να το ρίξω;" Μου είπε "περίμενε ένα λεπτό."
Ειδοποίησε τόν αξιωματικό και αυτός το κυβερνήτη Χατζόπουλο ο οποίος βλέποντας το, που είχε έρθει ακριβώς από πάνω μας και σε ύψος 600 - 800 μέτρα με διέταξε να μη το βγάλω από το στόχαστρο και να το ρίξω μόνο όταν κάνει βουτιά για να μάς επιτεθεί. Αλλά, πρόσθεσε, μακριά το δάχτυλο από τη σκανδάλη γιατί εμείς δεν έχομε μπεί στόν πόλεμο. Είμαστε ουδέτεροι.
Άλλωστε θα δεί τήν 15μετρη Ελληνική σημαία που είναι χρωματισμένη στη τέντα και στίς πάντες μας, όπως και τα 100ντάδες παντεράκια που έχομε στολίσει για το πανηγύρι.
Συνεχίσαμε με το αεροπλάνο συνεχώς από πάνω μας. Έφυγε (για Δωδεκάνησα - υπό Ιταλική κατοχή) μόνο όταν φτάσαμε και αγκυροβολήσαμε στο φυσικό λιμάνι τής Τήνου στις 8 η ώρα το πρωΐ.
Τέλειωσε η βάρδια μου αλλά διατάχθηκα να κάνω καθαρισμούς και μάνικα στο Μεσόστεγο (διαμερίσματα αξιωματικών).
Θα'χε περάσει κάνα τέταρτο όταν ξαφνικά ακούω ένα τρομακτικό υπόκωφο κρότο από κάτω μου και σα να μ'έσπρωξε ένα γιγάντιο χέρι παίρνω τρεις τούμπες στόν αέρα και πέφτω. Αποτέλεσμα κάταγμα του αριστερού γλουτού, όλη μου η πλάτη κατάμαυρη, πονούσα τρομερά, και δεν μπορούσα να κινηθώ.
Εγκλωβίστηκα όπως και οι 6 μηχανικοί που πνίγηκαν βυθιζόμενοι με το πλοίο, αλλά εγώ είχα καλύτερη τύχη. Με απεγκλώβισαν - με τσεκούρια - και με έβγαλε πάνω ο αξιωματικός Χορς (Έλληνας). Μου είπε "πιάσεμε απ'τον βραχίονα να σε τραβήξω", του λέω " ποιός είναι 'φτός;" ... Κάναμε 10' λεπτά να συνεννοηθούμε! Ευτυχώς που το "ΕΛΛΗ" βούλιαξε σε 45' λεπτά.
Τόν γλουτό τον έμαθα γρηγορότερα γιατί άκουγα τους γιατρούς "κάταγμα του αριστερού γλουτού", εγώ το κωλομέρι μου πόναγα, τι κάταγμα τι πέταγμα, όλα Ελληνικές λέξεις είναι, μοιάζουν και στο τέλος καταλαβαίνεις τι σου λένε ότι έχεις, ενώ εσύ ξέρεις τι έχεις.
Όταν λοιπόν μ' έβγαλαν πάνω στο κατάστρωμα βλέπω ότι οι άλλες δύο τορπίλες έσκασαν η μια στήν άκρη τής προβλήτας, κοντά στά ποστάλια "ΛΕΣΒΟΣ" που ήταν γεμάτο γυναικόπαιδα και στο "ΑΡΤΕΝΑ" και η άλλη στα βαρκάκια του καρνάγιου. (Οι δύο αυτές τορπίλες ρίχτηκαν κατά τών επιβατηγών ΕΛΣΗ και ΕΣΠΕΡΟΣ που ήσαν στήν προκυμαία.)
Το "ΕΛΛΗ" η τορπίλη το βρήκε κάπου στη μέση και εκτός τών 6 μηχανικών, σκοτώθηκαν (στο κατάστρωμα) ο οπλονόμος και ο πυράρχης. Όλο το πλήρωμα του "ΕΛΛΗ" ήταν τότε 180 άντρες. (225 όταν πηγαίναμε για ναυμαχία).
Σε λιγότερο από 15' λεπτά πλάκωσαν τα Ελληνικά αεροπλάνα και πολεμικά πλοία, χτένισαν τη περιοχή αλλά δεν βρήκαν ίχνη υποβρυχίου. Οι ειδικοί όμως ανακάλυψαν από τά θραύσματα ότι οι τορπίλες ήταν Ιταλικές. Οι προσκυνητές πανικοβλήθηκαν και πολλοί έκλαιγαν.
Εμένα με μετέφεραν στο Ρώσικο νοσοκομείο, στο Πασαλιμάνι, όπου παρέμεινα 40 μέρες. Και ποιός δεν πέρασε από εκεί! Ήμουν ο πρώτος τραυματίας πολέμου - άνευ πολέμου βλέπεις!
Με επισκέφθηκε ο βασιλιάς, η Φρειδερίκη (εγώ μπορεί να μήν ήξερα το γλουτό και το βραχίονα αλλά αυτή δεν ήξερε... Ελληνικά! Μιλούσε σπαστά.) ο Αρχιεπίσκοπος, ο Παυλίδης (ο οποίος μου έφερε μιά τεράστια σοκολάτα), ο Παπαστράτος (που ενώ του έλεγα δεν καπνίζω επέμενε να πάρω μια μεγάλη κούτα τσιγάρα "Άσσο" και που τήν πρόσφερα στίς νοσοκόμες) και τόσοι άλλοι επώνυμοι αλλά και ανώνυμοι! Είχα γίνει κάτι σάν τήν Πατουλίδου! Όποιος ήθελε να διαφημιστεί ερχόταν στου Σαματά!
Περιληπτικά επειδή ήθελα να εκδικηθώ τους Ιταλούς για το γλουτό μου, πέρασα κρυφά με βάρκα στη Τουρκία και μέσω Κύπρου, Χάϊφας και Συρίας στήν 1η ταξιαρχία και 1η γραμμή στη μάχη του Έλ Αλαμέϊν όπου προελάσαμε - παίρνοντας φαλάγγι τους Γερμανό Ιταλούς- μέχρι τη Μεγάλη Σύρτη (Τρίπολη Λιβύης). Οι Γερμανοί ξύπνιοι, είπαν στους Ιταλούς να κάτσουν οπισθοφυλακή και αυτοί τήν κοπάνησαν αφήνοντας μας τους Ιταλούς οι οποίοι μάς παρακαλούσαν να μήν τους σκοτώσουμε, λέγοντας μας ότι δεν φταίνε αυτοί αλλά οι Γερμανοί !
Κατόπιν με έβαλαν στά "σύρματα" στο 4ο κλουβί (με το Γιωργό τό Παρασχό - Ντυνιακουδάκη) για δύο χρόνια, όσες και οι υπογραφές που έβαλα ότι "δεν θέλω τον βασιλιά"!
Τώρα μη με ρωτάς άν έχω κάτι να ζητήσω από την πατρίδα. Τό χρέος προς τήν πατρίδα δεν πρέπει να γίνεται ζητιανιά! Μακάρι και τη ζωή μου να έδινα για 'κείνη! Αλλά έτυχε να ζήσω. Και δεν θέλω το παράσημο και δίπλωμα ανδρείας που έχω, να ξεφτιλιστούν στο πεζοδρόμιο αφού μόνο με επαιτεία θα μπορώ να εξακολουθώ να ζώ, επειδή η κυβέρνηση ανάλγητα μου έκοψε το αντιστασιακό επίδομα, είμαι άπορος κι έχω πάθει και έμφραγμα. "
Τάδε έφη Σαματάς! Εγώ κύριε Νομάρχη ερωτώ (αφού η στήλη μου λέγεται ΕΡΩΤΩ - ΚΡΙΤΙΚΑ).
Ο Σαματάς έπρεπε να έχει σκοτώσει και Γερμανούς; (γιατί Ιταλούς σκότωσε) ή να έχει πάθει κρυοπαγήματα στήν Βόρειο Ήπειρο για να μήν του κοβόνταν η πενιχρή "σύνταξη ευπρεπείας" των 20 χιλιάδων δραχμών; (20.000 δραχμές = 57€, 1/4 τού σημερινού ΚΕΑ)
Μια σύνταξη που άλλοι εξακολουθούν να τήν παίρνουν, επειδή έκλαναν από μακριά όταν έβλεπαν Γερμανό.
Μια σύνταξη που λόγω...βιολογίας θα ήταν σύντομη.
(Ευχαριστώ την άξια κόρη του Γαρύφαλλω Σαματά Χρηστάκη για τα αποκόμματα τής εφημερίδας ΑΛΗΘΕΙΑΣ που με ευλάβεια φύλαγε τόσα χρόνια και με βοήθησε να ξαναθυμηθούμε αυτή τήν αληθινή ιστορία!)».
