Ίσως είναι αποτέλεσμα ιδιορρυθμίας, “κόλλημα”, ακόμα και “τρέλα” που κληρονομεί κανείς, ως προς τη χρήση τού λόγου, “ούκ απόνως” κατά την ωραιότατη αρχαία έκφραση…
δηλ. με κόπο που προέρχεται από τον έρωτα τού λόγου ο οποίος ως θεός, εκφράζεται από τον γράφοντα μέσα από ανιδιοτελή αγάπη, ενώ σήμερα έχει εκχυδαϊστεί από την βιολογική ανάγκη. Η ερμηνεία λοιπόν του “πόνου” (κόπου) όσο βαθαίνει τόσο βρίσκει καταφύγιο και ανάπαυση στην ηδονή των λόγων και εις το δέος των εννοιών.
Μελετώντας τον “Επιτάφιο” του Περικλέους (κεφ. 37) διαβάζουμε: “χρώμεθα γαρ πολιτεία ου ζηλούση τους των πέλας νόμους, αυτοί όντες μάλλον παράδειγμα τισιν ή μιμούμενοι ετέρους”. Ερμην. Έχομε δηλ. πολίτευμα το οποίο δεν μιμείται τους νόμους τών άλλων, αλλά αντίθετα εμείς οι ίδιοι είμαστε (ή πρέπει να είμαστε) υπόδειγμα για τους άλλους και όχι να τους μιμούμαστε**. Εδώ θα επισημάνω, με βάση τα παραπάνω, όπως εύκολα μπορεί κανείς να συμπεράνει, πως είναι δύσκολο έως αδύνατο να υπάρξει αντίστοιχος έπαινος σήμερα από την πολιτεία προς τους πολίτες με βάση στοιχεία που να πιστοποιούν το ενάρετο και την εντιμότητα των ηγητόρων που να αντανακλά και να ενθαρρύνει τους πολίτες…
Είναι γνωστό πως ο “Επιτάφιος λόγος” τού Περικλέους (τον οποίο κατέγραψε ο Θουκυδίδης στην Ιστορία του και εκφώνησε ο Περικλής (431 π.Χ) προς τιμήν των πεσόντων κατά το πρώτο έτος τού Πελοποννησιακού πολέμου). Στη συνέχεια θα προσπαθήσω να αναφερθώ (κεφ. 40) στην αξιοθαύμαστη και μοναδική απάντηση τού Περικλέους προς τους Αθηναίους, στην κατηγορία των αντιπάλων του ότι ξοδεύει υπερβολικά χρήματα από το “κοινό ταμείο” της Συμμαχίας το οποίο με δική του εντολή μεταφέρθηκε από τη Δήλο στην Αθήνα. Τότε είπε την μνημειώδη φράση προς τους κατηγόρους του: “φιλοκαλούμεν μετ’ ευτελείας και φιλοσοφούμεν άνευ μαλακίας”. Δηλ. τα όμορφα έργα που στολίζουν την Αθήνα τα κάνουμε επειδή είμαστε φίλοι τού ωραίου, χωρίς σπατάλη (δηλ. με λίγα χρήματα), αλλά ούτε και για επίδειξη...και έχουν ως στόχο πέραν από τον καλλωπισμό και τη λειτουργικότητα, την παίδευση και την ανάδειξη τής δύναμής μας. Ως προς το “φιλοσοφούμεν άνευ μαλακίας”, εννοεί ότι τα γράμματα – η φιλοσοφία επιτυγχάνεται χωρίς να γινόμαστε μαλθακοί – θηλυπρεπείς. # μαλακία = θηλυπρέπεια, μαλθακότης, νωθρότης, χαύνωσις.
Καταλήγοντας, να πούμε πως κάθε σύγκριση με το σήμερα θα είναι ατυχής και προσβλητική! Καθότι για την εκτέλεση οποιουδήποτε έργου επικρατεί ιδιοτέλεια, υστεροβουλία και συμφέρον. Όσο για την “μαλθακότητα” και αυτή αν δεν είναι στόχος τής πολιτείας, βρίσκεται εντός των στόχων τών ιδιωτικών διαύλων, καθότι και αυτοί λειτουργούν και στηρίζονται στους νόμους τής αγοράς και εξ αυτής στην ακροαματικότητα, αδιαφορώντας για την ποιότητα και την αλήθεια· μια και προβάλουν – προπαγανδίζουν “ειδήσεις” που στηρίζονται στην ακροαματικότητα, στη βία, τα εγκλήματα, τα δυστυχήματα, τα οικογενειακά δράματα, τα ριάλυτοι κλπ κλπ. Τέλος, ας το πούμε και τούτο, πως, για να γίνει ένα έργο “θεωρείται δεδομένο” πως πρέπει να...λαδωθούν οι υπεύθυνοι.
** είναι αδύνατο σήμερα να πει (η πολιτεία-κυβέρνηση) κάτι ανάλογο.
* Δυστυχώς η ανάλυση αυτή δεν μπορούσε; να γίνει στα γυμνασιακά μας χρόνια. Απλώς γελούσαμε με την “μαλακία” και την φυγοπονία που μας έδερνε όλους!
knafpl@hotmail.com