Αρχίζοντας από την ανάλυση τής λέξης αμφιβολία, βλέπουμε ότι αυτή προέρχεται από το ρήμα αμφί + βάλλω και σημαίνει αμφιταλαντεύομαι, σκέφτομαι δύο διαφορετικά πράγματα, αμφισβητώ, “δεν είμαι σίγουρος” για κάτι, δεν βρίσκω τον στόχο.
Αμφιβολία ουσιαστικά σημαίνει δυσπιστία και αβεβαιότητα τού ανθρώπου για πράξεις ή ενέργειες, ακόμα και για κάποια “δεδομένα”. Η αμφιβολία που προκύπτει μετά από ορθολογική σκέψη μπορεί να οδηγήσει στην αντικειμενική αλήθεια, υπερβαίνοντας διάφορες προλήψεις, προκαταλήψεις, ακόμα και δεισιδαιμονίες.
Προσωπικά δεν πιστεύω πως η αμφιβολία αποτελεί ελάττωμα. Αντίθετα οδηγεί στην απομυθοποίηση “δεδομένων αληθειών” και ως προς τούτο είναι θετική εάν είναι καλοπροαίρετη. Αυτή είναι η λογική αμφιβολία η οποία δεν στηρίζεται στην υπερβολή και, ουσιαστικά, δεν είναι απόρριψη αλλά επιφύλαξη αφού δεν στηρίζεται στον δόλο, την υστεροβουλία, ούτε και στην απάτη. Αντίθετα, οδηγεί στον ορθολογισμό και στοχεύει στην αντικειμενική σκέψη. Ωστόσο, υπάρχει και η αμφιβολία που τα μηδενίζει όλα (μηδενιστική αμφιβολία) η οποία βέβαια οδηγεί στον παραλογισμό.
Ακόμα δεν πρέπει να παραβλέπουμε πως, “εκείνο που παραμένει αγαπητό στο λαό είναι η μάσκα” η οποία βέβαια συμβάλει στις απατηλές κρίσεις για τη ζωή. Εν τούτοις αποτελεί μιά ζωτική συνθήκη για την κοινωνική πορεία, ακόμα και αν αυτή αναφέρεται σε θέματα ηθικής τα οποία αποτελούνται από νόμους και προσταγές, είναι αναίσχυντα, αντιφυσικά και προς τούτο καταδικαστέα· γιατί στοχεύουν στην “εξαπάτηση της ευλάβειας” των ανθρώπων· πολλοί από τους οποίους είναι τόσο πουριτανοί και φανατικοί, που προτιμούν να πεθάνουν για ένα σίγουρο μηδέν παρά για ένα αβέβαιο κάτι.
Η αμφιβολία δεν είναι σύμπτωμα των καιρών μας, αλλά ξεκίνησε από την αρχαία Ελλάδα, από τους Σοφιστές φιλοσόφους και ιδιαίτερα από τον Πρωταγόρα ο οποίος πίστευε πως σε κάθε θέμα μπορούν να διατυπωθούν* δύο εκ διαμέτρου αντίθετες γνώμες και να αποδυναμώσουν μία ισχυρή· δηλ. “τόν ἥττω λόγον κρείττω ποιεῖν, καί τόν κρείττω ἥττω”.
Να επισημάνουμε, πως η απουσία αμφιβολίας εκδηλώνεται είτε ως αβουλία – αδιαφορία, είτε ως ευπιστία. Πράγμα που και στις δύο περιπτώσεις σημαίνει, αν όχι μειωμένη, τουλάχιστον υποβαθμισμένη κριτική ικανότητα… Το να είναι κανείς εύπιστος, είναι ευάλωτος (ευπρόσβλητος, εύκολο θύμα, χτυπιέται εύκολα) από την προπαγάνδα, με αποτέλεσμα να πιστεύει ό,τι του “σερβίρουν”, αφού θα είναι “πάντα ευκολόπιστος και πάντα προδομένος” κατά τον Σολωμό...
Τέλος, δεν πρέπει να ξεχνάμε, πως προστάτης άγιος τής επιστήμης είναι ο άπιστος Θωμάς· ούτε, ότι των “ευπίστων η φυλή τρέφει το γένος των κολάκων” (Αισώπου μύθοι).
* Εδώ ίσως θα πρέπει να συμφωνήσουμε με τον αγνωστικιστή Πύρωνα ο οποίος μάς λέει:
“νόμῳ δέ καί ἔθει πάντα τούς ἀνθρώπους πράττειν...” δηλ. ό,τι κάνουν οι άνθρωποι το πράττουν σύμφωνα με την υποκειμενική τους αντίληψη και συνήθεια.